Balad, şiirin müziğe uyarlanmış halidir. Bu müzik türü tamamen efsaneler hakkında veya önemli olaylar hakkında olabileceği gibi aşk veya sevgiyi konu alan bir şiir de olabilir. Eski çağlarda balat, müzikten çok bir şiiri anımsatırken, zaman geçtikçe işin içine ritimler hatta çalgılar girmiştir. Her Mannelig (veya Herr Mannerlig) Ankronizm ile ilgili olan, orta çağın İsveç baladıdır. Her Mannelig baladının baş kahramanları ise: bir şövalye olan Herr Mannelig ve dişi bir dağ trollüdür.
Troller, İskandinavya folklöründe geçen ve korkunç gözüken bir mistik, insanımsı devasa yaratıktır. Dağa insanları kaçıran vahşi ve daha insan benzeri yaratıklara kadar birçok farklı şekilde tasvir edilmişlerdir. Bu hikayede bahsedeceğim troll ise bizler gibi insani duygular yaşayan, aşık olan, acı çeken ve hayal kırıklığını hissedebilen bir troll. Demek ki bütün insanların aynı olmadığı gibi bütün troller de aynı olmayabiliyormuş.
Her Mannelig genç, yakışıklı bir şövalyedir. Dönemin genç kızlarının gözdesi olan Mannelig, bu durumdan hoşnuttu yalnız kendi köyünde bir genç kız ile beraberlik sürdürmekteydi. Bir gün Trol kızı, genç şövalyeyi görür ve iki farklı tür olmalarına aldırmaksızın aşık olur Herr Mannelig'e. Bir süre cesaretini toplayamaz ve hislerinden bahsedemez. Uzun bir süre geçtikten sonra hislerini anlatmak ister, o kadar seviyordur ki Herr Mannelig'i, sahip olduğu her şeyi uğruna feda bile edebilir. Sonunda karşısına çıkar genç şövalyenin ve kırık İsveççesi ile der ki: “Herr Mannelig Herr Mannelig, benimle evlenir misin?”
Herr mannelig bu teklifi kabul ederse troll insana dönüşecektir. Genç şövalye, troll kızını üzmemek ve onu reddettiğini anlaması için cevapsız kalmayı seçer. Troll kızı tekrar eder:
“Herr Mannelig Herr Mannelig, benimle evlenir misin?” Yeniden cevap alamayan troll kızı bu sefer ona verebileceği mükemmel hayattan bahseder. Hiçbir şey söylemeden Troll kızının yüzüne öylece bakar şövalye. Tekrar eder trollün sözleri:
“Herr Mannelig Herr Mannelig, benimle evlenir misin?”
Sana vereceğim tüm şeyler için.
Eğer istiyorsan sadece evet veya hayır de,
Yapacak mısın yoksa yapmayacak mısın?
On iki değirmen vereceğim sana,
Tillö ve Ternö arasında.
Taşları en kırmızı bakırdan yapılmış,
Ve çarkları gümüşle doldurulmuş.
Bir kılıç vereceğim sana,
Halkaları on beş altın yüzükten.
Ve benim istediğim gibi savaşacaksın,
Kazanmak için, savaş meydanında.
Çok yeni bir gömlek vereceğim sana,
Yıpranmamış, en iyisi.
Dikilmemiş iğne veya tahtayla, Ama beyaz ipekten tığ işi.
Herr Mannelig'in artık bir cevap vermesi gerekiyordu. Trollün yüzüne bakarak
onu Hristiyan bir kadın olmadığı için reddeder ve şöyle der:
“Eğer Hıristiyan bir kadın olsaydın,
Hediyelerini memnuniyetle kabul ederdim.
Ama biliyorum ki sen en kötü trollsün,
Sen en kötü ruhun çocuğusun.”
Dağ trollü göz yaşlarına hakim olamaz, acıdan ve hüzünden titreyerek ve inleyerek kapıdan dışarı koşar. Bu sözler dökülür ağzından:
“Yakışıklı bir genç adama sahiptim ve o bana azap verdi.”
Mağarasına kaçan troll yaşadığı üzüntüyle öyle acı bir çığlık koparır ki bütün dağlar sarsılır ve ağaçlardaki bütün kuşlar uçar. Hatta acısına üzülen bazı kuşlar trollün yanına gider ve onunla birlikte ağlarlar. Acımasız şövalye, köyüne döner ve bir zaman sonra köyde onu bekleyen genç kız ile evlenir hatta çoluk çocuğa karışır. Dağ trollü ise bu acı ile bir ömür geçirir.
Nesilden nesile anlatılan bu karşılıksız aşk öyküsü çoğu zaman dinleyenlerini etkilemiştir.
Günümüzde Herr Mannelig'in birçok versiyonu bulunmakta. Bana göre en iyi iki versiyonu Haggard ve Garmarna'ya ait. Garmarna'nın versiyonu Haggardınkine göre daha sakin tarzda seslendirilmiş. Kaynakça kısmında iki versiyonu da bulabilirsiniz.
KAYNAKÇA;
https://www.youtube.com/watch?v=Q2FvEb59lQY - Haggard versiyonu
https://www.youtube.com/watch?v=7emu8i2mF6I - Garmarna versiyonu